От гўшти ҳалолми ёки ҳаромми?
Ассалому алайкум, ҳурматли Шайх ҳазратлари.
Авваламбор динни ўргатиш йўлидаги хизматларингизга Аллоҳ таолонинг Ўзи мадад берсин ва сизни бу ишингизда бардавом қилсин.
Ҳурматли Шайх ҳазратлари, сизга савол беришимдан мақсад, от гўштининг ҳалол ёки ҳаром эканлигини билиш ва бу мавзуга оид фатвони ўрганишдир. Мен Ўзбекистонда бўлганимда бу мавзу ҳеч очилмаган эди. Ҳозир хориж давлатида бўлганим учун дунёнинг бошқа мусулмон мамлакатларидан келган дўстларим бор ва улар билан шу масалада гаплашиб қолдик. Уларнинг сўзларига кўра, кўпгина мусулмонлар яшайдиган мамлакатларда от гўшти ейилмас экан. Сабаби эса бироз тортишувли масала экан. Аммо мен бу саволга жавобни дўстларим билан тортишиш учун сўрамаяпман, фақат шу масалага қизиқиб қолдим ва келажакда от гўштига муносабатимни сизнинг жавобингизга кўра қиламан.
Ажратган вақтингиз учун Аллоҳ сиздан рози бўлсин.
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
- Ва алайкум ассалом! Одамлар орасида от гўшти ва сути ҳақидаги саволлар кўп бўлганлигини эътиборга олган ҳолда бу масалани алоҳида зикр қилиб ўтишни мақсадга мувофиқ деб топдик.
Аввал иккита ҳадисни ўрганайлик.
عَنْ جَابِرٍ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ قَالَ: نَهَى النَّبِيُّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَوْمَ خَيْبَرَ عَنْ لُحُومِ الْحُمُرِ الْأَهْلِيَّةِ، وَأَذِنَ فِي لُحُومِ الْخَيْلِ. رَوَى هَذِهِ الْأَرْبَعَةَ الْأُصُولُ الْخَمْسَةُ.
Жобир розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам Хайбар куни хонаки эшакларнинг гўштидан қайтардилар ва йилқининг гўштига изн бердилар».
Бешта асл китобда ривоят қилинган.
Ушбу ҳадиси шарифдан олинадиган фойдалар:
1. Хонаки эшакларнинг гўшти ҳаром эканлиги.
2. Йилқининг гўшти ҳалол эканлиги.
عَنْ أَسْمَاءَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهَا قَالَتْ: نَحَرْنَا فَرَسًا عَلَى عَهْدِ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَأَكَلْنَاهُ. رَوَاهُ الشَّيْخَانِ.
Асмо розияллоҳу анҳадан ривоят қилинади:
«Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг даврларида от сўйдик ва уни едик».
Икки шайх ривоят қилганлар.
Ушбу ва яна шунга ўхшаш баъзи ривоятларга асосланиб, жумҳур уламолар отнинг ҳалоллиги ҳақида иттифоқ қилганлар.
Аммо Имом Абу Ҳанифа ва Имом Молик розияллоҳу анҳумо от гўштини макруҳ, деганлар. Улар ўзларининг бу фатволарига Наҳл сурасидаги:
وَالْخَيْلَ وَالْبِغَالَ وَالْحَمِيرَ لِتَرْكَبُوهَا وَزِينَةً وَيَخْلُقُ مَا لَا تَعْلَمُونَ
«Отлар, хачирлар ва эшакларни минишингиз ва зийнат учун (яратди) ва сиз билмайдиган нарсаларни яратур» деган 8-оятнидалилқиладилар.
Уларнинг фикрларича, ушбу ояти каримада зикр қилинган ҳайвонлар ейиш учун эмас, миниш ва зийнат учундир.
Шунингдек, мазкур имомларимиз баъзи бир ҳадиси шарифларда ҳам отнинг гўштини тановул қилишга изн берилмаганлигини эслатиб ўтадилар.
عَنْ خَالِدِ بْنِ الْوَلِيدِ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ أَنَّهُ سَمِعَ رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَقُولُ: «لَا يَحِلُّ أَكْلُ لُحُومِ الْخَيْلِ وَالْبِغَالِ وَالْحَمِيرِ». رَوَاهُ أَبُو دَاوُدَ وَالنَّسَائِيُّ.
Имом Абу Довуд ва Имом Насоийлар Холид ибн Валид розияллоҳу анҳудан ривоят қилган ҳадисда: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам от, хачир ва хонаки эшакларнинг гўштини ейишдан қайтардилар», дейилган.
Миқдом ибн Адий розияллоҳу анҳудан ҳам шу маънода ривоят келган.
Жумҳури уламолар, жумладан, Имом Абу Ҳанифа раҳматуллоҳи алайҳининг бош шогирдлари Имом Абу Юсуф ва Имом Муҳаммад раҳматуллоҳи алайҳилар ҳам «От гўшти ҳеч кароҳатсиз, ҳалолдир», деганлар.
От гўштининг ҳалоллиги ҳақида қаттиқ турган уламоларимиз мазкур гўштни емаслик ҳақида келган ҳадислар ҳақида: «Вақтинчалик, жиҳод учун от минишга ҳожат кучайганда айтилган гаплар бўлиб, кейинчалик насх қилинган», дейдилар.
Энг қизиғи, амалга келганда ҳанафийлар жумҳурнинг, жумладан, Имом Абу Юсуф ва Имом Муҳаммад раҳматуллоҳи алайҳиларнинг фатволарига амал қилганлар. Шофеъийлар эса Имом Абу Ҳанифа раҳматуллоҳи алайҳининг фатволарига амал қилганлар. Бу эса шариатимиздаги ҳурфикрлик ва кенгчиликнинг бир намунасидир.
Валлоҳу аълам.
Дин ишлари бўйича қўмитанинг хулосаси рақами: 2022 йил 03-07/1077
