Иккинчи аёл ҳаққи
Менинг ҳожам менга билдирмай, иккинчи хотинга уйланиб олган эканлар. Ўзлари жуда ҳам тақводор киши бўлиб, ҳеч қачон ёлғон гапирмас ва ёлғон гапирган кишини ёмон кўрар эдилар. Нима бўлдики, «Ишга кетяпман» деб, (менга ёлғон гапириб) иккинчи аёлларининг ёнига кетадиган бўлиб қолдилар.
Қайнона-қайнотам қариликлари сабаблими, болаларимнинг ёшлиги сабаблими ёки ўзимнинг кучим етмагани сабаблими, баъзи бир рўзғор ишларига улгура олмайман ва шуни сабаб қилиб, қайнонам эримга шикоят қиладилар.
Юзларига айтиб: «Мени алдаманг ва ўша иккинчи аёлингиз билан мени ҳам тенг кўринг», десам, рўзғор ишларига улгурмаганимни ва шу сабабли иккинчи аёлга уйланганларини айтадилар. Илтимос, Шайх ҳазратлари, бу ҳолатда эримнинг менда ва менинг эримда қандай ҳақларимиз борлигини ва ҳамда мен эримга нисбатан шариат бўйича нима деб тўғри тушунтиришим кераклигини айтсангиз, илтимос. Жавобингиз учун катта раҳмат.
Эрингиз сизга нисбатан адолатли бўлиши керак. Сизнинг ҳар бир аёлга берилган ҳаққингиз бор. Рўзғорга улгурмаганингиз учун ҳаққингиз камайиб қолмайди.
Уламоларимиз хотиннинг эрдаги ҳақлари тўғрисида келган барча ҳужжат ва далилларни ўрганиб чиқиб, қуйидаги хулосага келганлар
Хотиннинг эрдаги ҳақлари икки қисмга бўлинади:
1. Молиявий ҳуқуқлар
2. Муомалавий ҳуқуқлар.
Молиявий ҳуқуқлар маҳр ва нафақадан иборат.
Бу икки ҳақ алоҳида ўрганиш зарур бўлган нарсалардир.
«Маҳр» ақди никоҳ, яъни шаръан эр-хотин бўлиш билан эр зиммасига юкланадиган мажбурият – хотинга берилиши лозим бўлган молдир.
«Нафақа» сўзи «яхшиликка маблағ чиқариш» маъносини англатади. Шариатда эса ўз қарамоғидаги шахсни етарли кийим, таом ва маскан билан таъминлашдир.
Бу икки масалани «Кифоя» деган китобимизда батафсил баён қилганмиз.
Муомалавий ҳуқуқлар эса эрнинг хотин билан яхши яшаши, унга гўзал муомала қилиши ва адолатли бўлишидан иборатдир. Бунга аёлни жинсий маънода қондириш, шариатга хилоф равишда яқинлик қилмаслик каби масалалар ҳам киради.
Хулоса қилиб айтадиган бўлсак, хотиннинг эрдаги ҳақлари қуйидагилардан иборат:
1. Маҳр.
2. Нафақа.
3. Жинсий қондириш.
4. Ортига мутлақо, фаржига эса ҳайз ва нифос ҳолида яқинлик қилмаслик.
5. Манийни хотиннинг изнисиз раҳмидан ташқарига тўкмаслик.
6. Яхшилик ила яшаш.
Шу билан бирга, эр-хотиннинг орасида муштарак ҳуқуқлар ҳам бор. Мисол учун, эр-хотин бир-биридан мерос олиш ҳаққига эга бўладилар, фарзандларга ҳам нисоб собит бўлади. Юқорида зикр этилган ҳақларнинг кўпчилиги муштарак ҳақларга киради. Мисол учун, жинсий ҳузур олиш ҳаққи. Эр хотиндан, хотин эрдан жинсий ҳузур олиш ҳаққига эга.
Шу билан бирга, яхши муомала қилиш, озор бермаслик. Эр хотинига, хотин эрига яхши муомала қилиши, озор бермаслиги керак. Уй ишларига келганда эса ташқи ишлар эрга, ички ишлар хотинга тегишли бўлади. Набиййимиз соллаллоҳу алайҳи васаллам Али каррамаллоҳу важҳаҳу билан Фотима розияллоҳу анҳо орасида ишни шундай тақсимлаганлар.
Валлоҳу аълам.
Дин ишлари бўйича қўмитанинг хулосаси рақами: 2022 йил 03-07/1077
